Du học nghề Đức 2025: Cơ hội lớn nhưng cũng đầy rủi ro cho học viên Việt Nam
Một số lợi ích của việc Du học nghề:
- Du học sinh tiếp cận các kỹ năng chuyên môn chuẩn quốc tế, tăng cơ hội việc làm tại nhiều nước.
- Cải thiện trình độ tiếng và khả năng giao tiếp trong môi trường chuyên nghiệp.
- Giúp sinh viên tự lập, thích nghi nhanh với môi trường đa văn hóa, hiểu cách làm việc và sinh hoạt ở nước ngoài.
- Kỹ năng nghề được công nhận quốc tế giúp tìm việc lương cao hơn sau khi tốt nghiệp.
- Gặp gỡ bạn bè, đồng nghiệp, nhà tuyển dụng từ nhiều quốc gia, tạo cơ hội kết nối lâu dài.
- Học cách quản lý thời gian, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm và thích ứng với áp lực công việc.
- Du học sinh tiếp cận công nghệ hiện đại và phương pháp đào tạo tiên tiến ở nước ngoài.
- Sống và học tập xa nhà giúp hình thành tư duy độc lập, tự tin trong công việc và cuộc sống.
- Một số chương trình du học nghề có thể dẫn đến cơ hội làm việc và định cư tại nước ngoài sau khi hoàn thành chương trình đào tạo
Du học nghề mang đến nhiều cơ hội phát triển nghề nghiệp, rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ và trải nghiệm môi trường sống quốc tế. Tuy nhiên, hành trình này không phải lúc nào cũng thuận lợi. Thực tế tại các trường nghề ở Đức cho thấy nhiều học viên Việt Nam phải đối mặt với thách thức về ngôn ngữ, quá trình hòa nhập và cả những rủi ro từ hệ thống tuyển dụng chưa minh bạch. Những khó khăn này phản ánh rõ nét những vấn đề mà các du học sinh cần lưu ý khi chuẩn bị cho con đường học nghề tại nước ngoài.
Ngày càng nhiều du học sinh Việt Nam tại Berlin gặp vấn đề nghiêm trọng về ngôn ngữ – mặc dù họ đã nhập cảnh với chứng chỉ tiếng Đức. Các trường nghề hầu như không thể giải quyết vấn đề này. Một số du học sinh thậm chí biến mất. (Tác giả: A. Bartocha và H. Weber)
- Khoảng 700 du học sinh tại Trường nghề Berlin-Weißensee đến từ Việt Nam với visa thị thực đào tạo.
- Du học sinh được các công ty tư nhân tuyển và đưa sang Đức.
- Hiệp hội Dehoga Berlin chỉ ra việc thiếu kiểm soát chất lượng và đề xuất một hệ thống kiểm soát.
- Chuyên gia di cư gọi đây là thị trường “mờ ám” và “khó hiểu”.
Tại Trường Brillat-Savarin, nhiều học sinh Việt Nam không còn đến lớp học nghề nữa. Khoảng một phần ba dường như đã “biến mất”. “Không ai biết họ đã đi đâu,” Sebastian Riesner – đại diện Hiệp hội Thực phẩm, Dịch vụ và Nhà hàng (NGG) và là thành viên hội đồng trường cho biết. “Dường như là họ rơi vào các tiệm làm móng, tệ nhất là vào con đường mại dâm để trả nợ.”
Vấn đề ngôn ngữ mặc dù có chứng chỉ
Trường nghề Berlin-Weißensee, với khoảng 5.000 du học sinh, là một trong những cơ sở đào tạo ngành khách sạn lớn nhất Đức. Khoảng 700 du học sinh đến từ Việt Nam. Điều đáng chú ý là phần lớn trong số họ hầu như không nói được tiếng Đức, dù đã có chứng chỉ B1 tại Việt Nam. Chứng chỉ này, cùng với hợp đồng đào tạo, là một trong những điều kiện quan trọng để xin visa.
Chứng chỉ ngôn ngữ giả được cung cấp trên internet
Hoạt động giảng dạy gặp khó khăn nghiêm trọng
Gerrit Buchhorn, Giám đốc điều hành Hiệp hội Khách sạn và Nhà hàng Berlin (Dehoga) và cũng là thành viên hội đồng trường, mô tả tình hình tại Trường Brillat-Savarin là “rất rất khó khăn”. Du học sinh Việt Nam khó theo kịp bài học, cảm thấy bị loại trừ và bất an, “giáo viên đôi khi quá tải”, “hoạt động giảng dạy bình thường khó duy trì”. “Tôi không loại trừ khả năng có chuyện không minh bạch,” Buchhorn nói. Công đoàn NGG cũng phản ánh tình trạng tương tự tại các trung tâm đào tạo khác ở Berlin, Brandenburg và trên toàn quốc.
Số liệu không rõ ràng
Theo Cơ quan Lao động Liên bang, hiện có khoảng 16.000 người trẻ Việt Nam đang học nghề tại Đức, trong đó gần 2.000 người ở Berlin. Tuy nhiên, con số này thay đổi tùy cơ quan và khó xác định chính xác. Chẳng hạn, không rõ có bao nhiêu người Việt có visa đào tạo thực sự đã xin giấy phép cư trú hay bao nhiêu người bỏ học nghề và phải rời khỏi Đức. Chắc chắn là số du học sinh Việt Nam tăng đều qua các năm, riêng năm 2024 có khoảng 4.000 người.
Chuyên gia di cư Mimi Vũ nói về một thị trường “mờ ám” và “khó hiểu”.
Các công ty tư nhân môi giới du học sinh tại Việt Nam
Hầu hết du học sinh được các công ty tư nhân tại Việt Nam tuyển và đưa sang các doanh nghiệp tại Đức. Họ được cho là “cần cù, có động lực và sẵn sàng làm việc”. Thông qua mạng xã hội, các công ty này hứa lo toàn bộ thủ tục, hợp đồng đào tạo, chứng chỉ tiếng và visa, với mục tiêu kiếm tiền nhanh. Chứng chỉ tiếng là điều kiện quan trọng để xin visa đào tạo.
Các công ty môi giới này đòi học viên trả tới 20.000 euro. Nhiều người phải vay nợ để sang Đức. Các môi giới thường “hứa hẹn quá mức”, theo Buchhorn. Ông gọi đây là “một thị trường hoàn toàn hỗn loạn”. Ông nhận được “vài email mỗi tuần với các đề nghị môi giới”.
Chuyên gia di cư cảnh báo “tội phạm có tổ chức”
Chuyên gia di cư Mimi Vu gọi đây là thị trường “mờ ám” và “khó nắm bắt”: “Nhiều công ty tư nhân này là một phần của mạng lưới tội phạm có tổ chức quốc tế.” Mimi Vu nghiên cứu về vấn đề khai thác và buôn người tại Việt Nam nhiều năm. Việc làm giả chứng chỉ tiếng là một phần của thị trường lớn này.
Trên Internet có nhiều dịch vụ làm giả chứng chỉ chuyên nghiệp. Truyền thông Việt Nam từng đưa tin về các sai phạm trong việc cấp chứng chỉ Telc. Chứng chỉ này của một công ty con thuộc Hiệp hội Volkshochschule Đức là cơ sở cấp chứng chỉ tiếng.
Goethe-Institut tại Việt Nam cũng cảnh báo về kẻ lừa đảo và chứng chỉ giả. Những người đến Đức với nợ nần và gần như không biết tiếng Đức “có nguy cơ bị khai thác cực kỳ cao,” Mimi Vu nhấn mạnh: “Không chỉ về lao động mà còn nhiều vấn đề khác.” Hệ thống này là “một mạng lưới quốc tế môi giới nhân lực để khai thác”.
Có nhiều tài liệu, gồm hợp đồng đào tạo đáng ngờ, hình ảnh chỗ ở xuống cấp, và lời khai của học viên Việt Nam về khai thác lao động. Cục Cảnh sát Liên bang (BKA) xác nhận: “BKA nhận được thông tin riêng lẻ về khả năng khai thác học viên Việt Nam.” Tuy nhiên, các nạn nhân không dám công khai.
Hiệp hội gọi đây là buôn người hiện đại
Sebastian Riesner (NGG Berlin) cho rằng nhiều công ty môi giới là “tổ chức đưa lao động rẻ sang Đức”. Các báo cáo về hợp đồng bóc lột, khai thác và đe dọa ngày càng nhiều. Ông gọi đây là “xuất khẩu lao động và buôn người hiện đại”. Cuối cùng, “nhiều học viên biến mất khỏi thị trường lao động, làm việc trên các thị trường lao động chợ đen, trong bếp hoặc tiệm móng để trả nợ.”
Công đoàn và hiệp hội doanh nghiệp kêu gọi quản lý
Hiệp hội Dehoga Berlin chỉ ra việc thiếu kiểm soát chất lượng của các công ty môi giới tư nhân. Buchhorn muốn có danh sách nhà cung cấp uy tín và một hệ thống kiểm soát, hiện chưa có ở Đức. Công đoàn NGG cũng cho rằng việc môi giới học viên từ nước ngoài nên do cơ quan nhà nước thực hiện, không nên để tư nhân làm. Tuyển dụng nên “chỉ thông qua Cơ quan Lao động Liên bang,” Riesner đề xuất, và cần “khung pháp lý rõ ràng,” vì “khi con người rơi vào điều kiện lao động bấp bênh hoặc biến mất hoàn toàn, một nhà nước pháp quyền không thể thờ ơ.”
Nguồn: Abendschau, 01.10.2025, 19:30
